Şahin
Çalışır

27. Aralık 1992

Meerbusch yakınlarındaki 52 numaralı otoyol (Kuzey Ren-Vestfalya)

Şahin Çalışır’ın Hayatı

Şahin Çalışır 17 Ekim 1972 tarihinde Türkiye’nin Kastamonu ilinin Ulu köyünde doğdu. Küçük bir çocukken Almanya’ya geldi ve çocukluk ve gençlik yıllarını Duisburg-Marxloh’da geçirdi.

Şahin, teknik işlerde büyük yetenek gösteren sessiz, çekingen bir insandı. Örneğin, bir Rubik küpünü çok kısa bir süre içinde doğru bir şekilde çözebiliyordu. Teknolojiye olan tutkusu onu Duisburg’un ünlü çelik şirketi Thyssen’de tesviyeci olarak çalışmaya yöneltti. Güvenilir, dakik ve başarılı bir çıraktı.

Şahin sporda da iddialıydı. Kastamonu ilindeki köyüne yaptığı bir ziyaret sırasında bir akrabasıyla barfiks çekme yarışına girdi. İlk başta kaybetmesine rağmen, sonraki günlerde rakibini açıkça geride bırakana kadar yorulmadan çalıştı.

Şahin ölümünden kısa bir süre önce ehliyet almıştı. Ludwigsburg’dan ziyarete gelen kız kardeşi ve eniştesinin arabasını gururla ödünç aldı. Arkadaşlarıyla bir geziye çıkmak istiyordu. Bu, Duisburg-Marxloh’daki ailesinin evinden son ayrılışıydı.

Anma biçimleri

Şahin Çalışır’ın anısı, birkaç yıldır çeşitli sosyal medya kanallarında ve yayınlarda, blog yazılarında, anma etkinliklerindeki konuşmalarda vb. ölüm koşullarına ilişkin farkındalığı artıran ve adalet talep eden ırkçılık karşıtı aktivistler ve aile üyeleri tarafından canlı tutulmaktadır.

Şahin Çalışır’ın ölümünün 28. yıldönümü olan 27 Aralık 2020 tarihinde, Neuss Bölge Mahkemesi önünde ilk kez halka açık bir anma etkinliği düzenlendi. Yaklaşık 50 kişinin katıldığı etkinlikte Çalışır’ın kaderi hatırlandı ve sağcı şiddete karşı bir örnek oluşturuldu. Şahin’in kuzeni Orhan Çalışır yaptığı konuşmada, Neuss Bölge Mahkemesi’ni ‘ikinci bir suç mahalli’ olarak nitelendirdi, çünkü suçun siyasi nedeni mahkeme sürecinde tanınmadı ve müzakere edilmedi. Orhan, yakınlarının mahkemede arama köpekleriyle arandığını, faillerin ise “sanki evlerindeymiş gibi davrandıklarını” söyledi.

Ölümünün 30. yıldönümü olan 27 Aralık 2022’de Solingen-Gräfrath’ta bir anma gösterisi daha düzenlendi. Katılımcılar Gräfrath pazarında toplandı ve ardından failin eğitim gördüğü, Anayasayı Koruma Dairesi tarafından finanse edilen karate okulunun eski yerine doğru yürüyüşe geçti. Bu gösteri, Şahin Çalışır’ı anmak ve sağcı şiddetin sürekliliğine dikkat çekmek amacıyla çeşitli anti-faşist ve ırkçılık karşıtı gruplar tarafından düzenlendi.

Öldürülen kişinin anısına, anma töreni ve Orhan Çalışır ile yapılan bir söyleşi de Ocak 2021’de kısa film olarak yayınlandı.

Kuzey Ren-Vestfalya Eyaleti Kriminal Dairesi, “ToreG NRW” (NRW’de sağcı şiddet kurbanları) projesi kapsamında, Şahin Çalışır vakası da dahil olmak üzere, 1984-2020 yılları arasında geçmişte işlenen 30 şiddet suçunu olası bir siyasi motivasyon açısından inceledi. Ancak, dosyalara erişim mümkün olmadığından, dava hala sağcı motivasyonlu olarak değerlendirilmemektedir.

Ne oldu

Bu anma kroniği, belirli olaylar, arka planlar ve sonuçlar da dahil olmak üzere sağcı, ırkçı ve antisemit şiddeti ele almaktadır. İçerik şiddet, ayrımcılık ve acıya ilişkin suçlayıcı tanımlamalar içerebilir.

Aşağıdaki “Suçun tanımı” bölümünde belirli katlanmış şiddet eylemleri açıklanmaktadır. Bu nedenle, etkilenenlere ve okuyuculara bu içerikle uğraşmanın yeniden travmatize edici bir etkisi olabileceğini hatırlatmak isteriz. İçeriğe erişmeden önce, lütfen zihinsel ve duygusal olarak bu tür konularla başa çıkabilecek durumda olup olmadığınızı kontrol edin ve gerekirse bunu tek başınıza yapmayın.

27 Aralık 1992’de, Solingen-Gräfrath’taki Neo-Nazi dövüş sporları grubu Hak-Pao ve sağcı holigan çevresiyle bağlantılı üç kişi, Şahin ve iki arkadaşını Meerbusch (Kuzey Ren-Vestfalya) yakınlarındaki 52 otoyolunda takip etti. Şahin’in aracını hedef aldılar, agresif bir şekilde taciz ettiler ve aracının kontrolünü kaybedip bariyerlere çarpana kadar baskı altında tuttular. Paniğe kapılan Şahin ve beraberindekiler arabayı terk ederek otoyola kaçtı. Şahin’e başka bir araç çarptı ve Şahin ölümcül şekilde yaralandı.

İki failin polise verdiği kısmi itiraflara rağmen Neuss Bölge Mahkemesi, kovalamacada ırkçı bir neden bulunmadığını tespit etti ve Şahin’in ölümünü sadece bir trafik kazası olarak sınıflandırdı.Failin aracının sürücüsü ise, taksirle adam öldürme ve trafik güvenliğini taksirle tehlikeye atma suçlarından 15 ay hapis cezasına çarptırıldı. Fail, cezaevinde bulunduğu süre boyunca Şahin Çalışır hakkında yazdı: “Koşup durmayı bıraktı artık.” Ancak bu iğrenç ifade mahkemede dikkate alınmadı. Bu siyasi ve hukuki değerlendirme 31 yıl sonra bile değişmemiştir. Bu nedenle Neuss Bölge Mahkemesi, Şahin Çalışır’ın sembolik olarak bir kez daha “öldürüldüğü” ikinci bir suç mahalli olarak görülüyor.

Kaynaklar

Çalışır, O. & Demir, Z. (2024). Erinnern und Gedenken an Şahin Çalışır. IKG Science Blog, Institute for Interdisciplinary Research on Conflict and Violence, Bielefeld University. https://blogs.uni-bielefeld.de/blog/ikgscience/mediaresource/8b4dea3e-d676-4f04-a0dc-f320c2c36376

Çalışır, Orhan (2024): 27. Dezember 1992, Neuss. 30. Jahrestag des Anschlags in Solingen. In: A. Şirin (Hrsg.), Erinnern heißt Kämpfen – Kein Schlusstrich unter unsere Stimmen (S. 81-83). Münster: Unrast Verlag.

Çalışır, Orhan (2023): „Vielleicht hätte der Solinger Brandanschlag verhindert werden können“ – Eine Erinnerung an Şahin Çalışır und kritische Gedanken zu einem fragwürden Prozess. In: B. Demirtaş, A. Schmitz, D. Gür-Şeker, C. Kahveci (Hrsg.) Solingen, 30 Jahre nach dem Brandanschlag: Rassismus, extrem rechte Gewalt und die Narben einer vernachlässigten Aufarbeitung (S. 119-126). Bielefeld: transcript Verlag.

Demir, Zeynep (2024): Rassismus in Deutschland– Vergangenheit, Gegenwart und Zukunft. In: R. Becker, G. Damat, E. Georg, T. Johann, & B. Milbradt (Hrsg.) Lessons learnt? Die rechtsterroristischen Anschläge von Halle und Hanau: Bewältigung und Aufarbeitung durch Zivilgesellschaft und Politik, Pädagogik und Beratung (S. 201-218). Frankfurt am Main: Wochenschau Verlag.

Çalışır, O. (2020). In Gedenken an Şahin Çalışır, 27.12.2020, Neuss. Rede vor dem Amtsgericht. https://www.youtube.com/watch?v=CuPqbDhGCcM 

Postrak, D. (2020): Dokumentation/Orhan Çalışır im Rahmen einer antirassistischen Gedenkveranstaltung “Erinnerung an Şahin Çalışır”. https://vimeo.com/497312093 

https://doing-memory.de/sahin-calisir/