Etkilenen taraflar
Rostock-Lichtenhagen

22. Ağustos 1992

Rostock-Lichtenhagen

Arka plan

1992’de Rostock-Lichtenhagen’daki Sonnenblumenhaus›a günlerce yapılan ırkçı saldırılar, buradaki ilk kabul merkezine yerleştirilen sığınmacılara ve komşu binada yaşayan Rostocklu Vietnamlılara yönelikti. Saldırılar sırasında bu kişiler polis tarafından yeterince korunmadı. En azından iki kez yangınlardan sonra etkilenen kişileri evlerinden kendileri kurtarmak zorunda kaldılar.

İlk kabul merkezinde kaç kişinin pogromdan sağ kurtulduğu ya da hangi ülkelerden geldikleri hâlâ belirsiz. Bugün bu durumdan etkilendiği bilinen tek kesim Romanya’nın güneyinden gelen Romenler. Romanya’daki romanofobik ayrımcılıktan kaçmak ve çocuklarına daha iyi bir hayat sunmak için 1990’ların başında Almanya’ya geldiler.

Saldırıya uğrayan Rostocklu Vietnamlılar 1980’lerde Almanya’ya “sözleşmeli işçi” olarak gelmişlerdi. Çoğu 1992 yılına kadar birkaç yıldır Sonnenblumenhaus’ta yaşıyordu. Pogrom sırasında kendilerini savundular ve Ekim 1992’de “Diên Hồng – Birlikte tek çatı altında” derneğini kurdular.

Pogromdan etkilenen kişilere devletten maddi veya manevi tazminat teklifi yapılmadı, danışmanlık, psikolojik destek veya bireysel yardım şeklinde herhangi bir destek verilmedi. Muhtemelen etkilenen sığınmacıların çoğu, devam eden şiddetten ve sınır dışı edilme tehdidinden kaçmak için Mecklenburg-Vorpommern’i tekrar terk etti veya sınır dışı edildi. Vietnam’dan gelen eski sözleşmeli işçilerin ikamet hakkı ancak 1997 yılında siyasi olarak düzenlendi. Olaylardan on yıl sonra, dönemin Rostock Belediye Başkanı Arno Pöker, etkilenen Vietnamlı kişilerden ilk kez resmi olarak özür diledi. 2022 yılında, etkilenen Romenlerin temsilcisi Izabela Tiberiade ilk kez resmi bir anma törenine katıldı.

Anma biçimleri

Bir anma yeri inşa etmek için ilk girişim pogromdan sadece birkaç hafta sonra yapıldı. “Fransa’dan Sürgün Edilen Yahudilerin Oğulları ve Kızları” ve Roman Ulusal Kongresi 19 Ekim 1992 tarihinde belediye binasına bir anma plaketi yerleştirdi ve CDU parlamento grubunun belediye binasındaki odalarını işgal etti. Amaçları hem ırkçı şiddeti anmak, hem de pogromdan etkilenenlerin yakında sınır dışı edilmesini protesto etmekti. Aktivistlerin çoğu polisle girdikleri çatışmalarda tutuklandı ve anma plaketi kısa bir süre sonra kaldırıldı.

Takip eden yıllarda, özellikle kültür, medya ve akademik alandan sivil toplum girişimleri ve aktivistler olayların anısını canlı tuttu. Pogromu ve günümüzdeki sonuçlarını ele almak için çeşitli formatlar kullanıldı.

2002 yılında pogromun onuncu yıldönümünde Rostock Şehir Halkı Temsilciler Meclisi bir anma etkinliği düzenledi. Dönemin belediye başkanı Arno Pöker, ırkçı şiddetten etkilenenlerden ilk kez kamuoyu önünde özür diledi ve kent toplumuna olaylarla yüzleşmeye devam etme çağrısında bulundu.

Bugün pogromu anma etkinliklerine hala farklı bakış açıları damgasını vuruyor. Örneğin, bazıları Rostock’un kozmopolit ve hoşgörülü bir şehre dönüştüğünü vurgularken, diğerleri ırkçılığın ve sağcı şiddetin sürekliliğine işaret etmektedir.

Bu farklı bakış açıları özellikle Ağustos 2012’de pogromun 20. yıldönümünde belirginleşmiştir. Şehir Halkı Temsilciler Meclisi Sonnenblumenhaus önünde “Lichtenhagen hareket ediyor” sloganıyla bir kutlama düzenlerken, 6.500’den fazla kişi “Sorun ırkçılık – sınırsız dayanışma” sloganıyla Rostock’ta gösteri yaptı.

Rostock Belediyesi tarafından Sonnenblumenhaus’un önüne bir anıt olarak dikilen “barış meşesi” anma etkinliğinden birkaç gün sonra kesildi. Yapılan açıklamada “Almancılığın ve militarizmin sembolü” olan meşe ağacının ırkçı pogroma layık bir anıt olamayacağı belirtildi.

Kısa bir süre sonra belediye “Anma Çalışma Grubu “nu kurdu. O zamandan beri Rostock’un meclis grupları, şehir yönetimi ve şehir toplumu çeşitli konularda uygun anma törenlerini tartışmaktadır. Lichtenhagen’daki pogromu anmak için çalışma grubu bir sanat yarışması başlatmış ve bunun sonucunda 2017/2018’de açılışı yapılan “Dün Bugün Yarın” adlı merkezi olmayan anıt ortaya çıkmıştır.

Pogromdan etkilenenlerin bakış açıları uzun süre anma törenlerinde pek rol oynamamıştır. Olaylardan etkilenen Romanların temsilcisi Izabela Tiberiade ancak 2022 yılında resmi bir anma etkinliğine katılmıştır. 2023 yılında, Romanya’dan etkilenenler ilk kez Rostock’u yeniden ziyaret etti ve belediye binasındaki bir etkinlikte konuşma yaptı. 2024 yılında, Craiova’daki Roman toplumu ve Rostock’taki Vietnam-Alman toplumu temsilcileriyle ilk halka açık etkinlik düzenlendi.

Ne oldu

Bu anma kroniği, belirli olaylar, arka planlar ve sonuçlar da dahil olmak üzere sağcı, ırkçı ve antisemit şiddeti ele almaktadır. İçerik şiddet, ayrımcılık ve acıya ilişkin suçlayıcı tanımlamalar içerebilir.

Aşağıdaki “Suçun tanımı” bölümünde belirli katlanmış şiddet eylemleri açıklanmaktadır. Bu nedenle, etkilenenlere ve okuyuculara bu içerikle uğraşmanın yeniden travmatize edici bir etkisi olabileceğini hatırlatmak isteriz. İçeriğe erişmeden önce, lütfen zihinsel ve duygusal olarak bu tür konularla başa çıkabilecek durumda olup olmadığınızı kontrol edin ve gerekirse bunu tek başınıza yapmayın.

Sonnenblumenhaus’un 18 ve 19 numaralı merdivenlerinde 1979’dan beri Vietnam’dan ve muhtemelen Küba, Mozambik ve Cezayir’den gelen sözleşmeli işçiler için bir yurt yer alıyordu. Sözleşmeli işçilerin çoğu 1989’dan sonra Almanya’yı terk etti. Vietnam’dan gelen yaklaşık 100 kişi hala Sonnenblumenhaus’un 19 numaralı merdiveninde yaşamaktaydı. Aralık 1990’da 18 numaralı merdivende Mecklenburg-Vorpommern eyaletinin Sığınmacı Kabul Merkezi (ZASt) kuruldu. ZASt 1991 yazından itibaren sürekli olarak aşırı kalabalıklaştı. Sığınmacılar 1992 yazında binanın dışında bazen günlerce aç-susuz beklemek zorunda kaldılar.

22-24 Ağustos 1992 tarihleri arasında, 3.000 kadar seyirci tarafından desteklenen ve alkışlanan yüzlerce azılı suçlu, 18 numaralı merdivendeki ilk sığınmacı kabul merkezine ve 19 numaralı merdivendeki Vietnam’dan gelen eski sözleşmeli işçilerin kaldığı pansiyona taşlarla ve yangın çıkarıcı aletlerle saldırdı. Polis üç gün boyunca saldırıları durduramadı ve saldırıya uğrayanları yeterince koruyamadı. En az bir kez, sığınmacılar yangın sonrasında binadan kendi başlarına kurtulmak zorunda kaldı. İlk kabul merkezi 24 Ağustos’ta boşaltıldıktan sonra polis geri çekildi ve şiddetin failleri evi ateşe verdi. İçeride mahsur kalan Rostock’lu Vietnamlılar yanan binanın çatısına tırmanarak kendilerini kurtardı.

Rostock-Lichtenhagen’da günlerce süren saldırılar bugün savaş sonrası Alman tarihinin en büyük pogromu olarak kabul ediliyor. Sağcı şiddetten etkilenenlere etkin koruma sağlamak yerine, pogromu sınır dışı etmeler ve iltica yasalarının temelden sıkılaştırılması takip etti.

Kaynaklar

app.lichtenhagen-1992.de

lichtenhagen-1992.de/medien/